Lista ciekawych miejsc województwo d

Wystarczy kliknąć w wybraną miejscowość z listy aby się rozwinął opis!!

Bożków

Opis: Wieś położona przy drodze wojewódzkiej nr 381 z Nowej Rudy do Kłodzka. Była to posiadłość hr. Magnisów właścicieli kopalń węgla kamiennego w Nowej Rudzie w latach 1771 – 1945. Znajduje się tu zespół pałacowo-parkowy z XVIII wieku. Po pożarze w 1870 roku został generalnie przebudowany. Po II wojnie ponownie wyremontowany stał się siedzibą szkoły rolniczej. Obecny wygląd przypomina pałace francuskie. Posiada dwie wieże od strony północno-wschodniej i północno-zachodniej. Pałac otacza park krajobrazowy z okazałym starodrzewiem oraz pięknymi tarasami. We wsi można jeszcze zobaczyć barokowy kościół parafialny, na cmentarzu grobowce Magnisów, a obok kościoła stoi barokowa plebania. Wędrując Kotliną Kłodzką warto odwiedzić Bożków. Opracowała Monika Pszczółkowska, foto Zygmunt Pszczółkowski

Brukalice

Opis: Brukalice – wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ziębice w pobliżu Henrykowa. Znajduje się tam granitowy pomnik KSIĘGI HENRYKOWSKIEJ. Wystawiono go w rocznicę 700-lecia zapisania pierwszego zdania w języku polskim. W latach 1268-73 w opactwie henrykowskim powstała księga zatytułowana "Liber Fundationis Claustri Sanctae Mariae Virginis in Heinrichow". Autorem tego dzieła był opat Piotr. W roku 1310 uzupełnił ją inny zakonnik. Dzieło to nazywane jest "Księgą Henrykowską". Spisana po łacinie kronika opactwa cystersów w Henrykowie na Dolnym Śląsku, powstała jako spis dóbr zniszczonych przez najazd mongolski w 1241 roku. Opisano tam lata od fundacji klasztoru w latach 1227- 1259 przez Henryka Brodatego oraz historię opactwa do roku 1310. Jest to rodzaj kroniki klasztornej, odnotowywano tam fakty i informacje dotyczące dóbr henrykowskich i ich okolicy. W zapiskach z roku 1270 znajduje się najstarsze zapisane polskie zdanie. Zdanie to odnotowano przy okazji wyjaśnienia nazwy pobliskiej wsi Brukalice. Nazwa ta pochodzi od określenia potomków czeskiego chłopa Boguchwała, przezywanego "Brukałą", ponieważ często pomagał on żonie Polce w mieleniu żarnami (tj. "bruszaniu"). Jego postawa w ówczesnej czasach była tak niezwykła, że została odnotowana w kronice klasztornej. Słowa Boguchwała - "day ut ia pobrusa a ti poziwai" ("daj, teraz ja pomielę a ty odpocznij") - są pierwszym zdaniem zapisanym w języku polskim. Licząca 100 stron "Księga Henrykowska" - znajduje się obecnie w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Pomnik usytuowany po wschodniej stronie drogi nr 395, tuż u południowego krańca wsi Brukalice (ok. 2 km od Henrykowa). Zwiedzając słynny Henryków warto wstąpić do Brukalic na chwilę zadumy przy tym osobliwym pomniku. Opracował Włodzimierz Majdewicz Włodzimierz Majdewiczw

Dunino

Opis: Miejscowość położona na południowy zachód od Legnicy, niedaleko ujścia Nysy Szalonej do Kaczawy. W okolicach Dunina 26 sierpnia 1813 roku miała miejsce Bitwa nad Kaczawą, jedna z walk wojny napoleońskiej. Stoczona między armią francuską dowodzoną przez marszałka Macdonalda a armią prusko-rosyjską dowodzoną przez feldmarszałka Bluchera. Okazała się ona dla Francuzów wielką porażką, a feldmarszałkowi Blucherowi dała tytuł Księcia Wahlstatt. To wydarzenie upamiętniono w 1908 roku wzniesieniem kamiennego kopca z kulami armatnimi z pola bitwy, a w 1909 roku wybudowano pawilon w kształcie wielobocznej rotundy, w której można zobaczyć pamiątki wojen napoleońskich uzyskane od osób prywatnych. Muzeum nieprzerwanie trwało do 1945 roku. Ponowne otwarcie nastąpiło w 1996 roku. Będąc w Duninie warto zobaczyć stary młyn-wiatrak nad Nysą Szaloną, a obok niego małą elektrownię wodną. W miejscu gdzie łączy się Nysa Szalona z Kaczawą znajduje się most, który jest jednocześnie punktem widokowym. Obok niego krzyżują się piesze szlaki w kolorze zielonym i żółtym. Naprawdę warto odwiedzić Dunino zwiedzając okolice Legnicy. Opracowała i foto Monika Pszczółkowska

Grodowiec

Opis: Miejscowość tę znajdziecie w gminie Grębocice powiat Polkowice w odległości ok. 20 km na północ od Lubina. Warto tam zajrzeć chociażby dla zobaczenia chociażby unikalnej ambony. Sanktuarium Maryjne Sanktuarium Maryjne ma dla zachodniego Śląska takie znaczenie jak dla innych okolic posiadają: Góra Świętej Anny i Wambierzyce. Miejsce to otaczane było szczególnym kultem co najmniej od schyłku średniowiecza. Cześć dla Matki Boskiej wzrosła znacznie po spaleniu się w roku 1591 kościoła, kiedy jej słynący łaskami obraz odnaleziono nienaruszony w zgliszczach. W 1861 r. w ołtarzu głównym umieszczono w miejscu obrazu, który spłonął w którymś z pożarów, obecną figurę Najświętszej Maryi Panny. Kult Grodowieckiej Jutrzenki Nadziei praktykowany był do czasów II wojny światowej. Po jej zakończeniu podjęty został z zapałem przez nową polską społeczność. Zespół zabytkowy sanktuarium Pielgrzymkowy zespół kościelny położony jest na terenie dawnego cmentarza; łącza się z nim: plebania, podwórze i zabudowania gospodarcze. Sanktuarium jako całość (z wyjątkiem wieży) stanowi zespół zabytków sakralnej sztuki barokowej o wybitnej wartości. Kościół Kościół św. Jana Chrzciciela wybudowany został w latach 1702-24 z wykorzystaniem murów nawy starszego z początku XVII w. Prostokątna budowla posiada trzy nawy i wąskie prezbiterium. Nawa główna nakryta jest sześcioprzęsłowym sklepieniem kolebkowym z lunetami, nawy boczne sklepieniami żaglowymi. Prostą architekturę zewnętrzną ożywiają dwie kruchty ze schodami i płyty nagrobne, głównie renesansowe. Kruchta zachodnia (baptysterium) posiada w narożach balustrady figury NMP i św. Jana Nepomucena, ufundowane w roku 1749. Pod schodami znajduje się kaplica św. Aleksego z tego samego okresu. Wieża, neogotycka, o wysokości 40 m, zbudowana została w roku 1856, na miejscu starej, rozebranej w 1835 roku. Wnętrze kościoła wypełnia artystycznie wartościowy wystrój, w większości jednorodny stylowo i pochodzący z okresu jego budowy. Dominują w nim świetne przykłady barokowej rzeźby z warsztatów śląskich. Program wystroju wyraża ideę chrześcijańskiego życia jako pobożnej wędrówki. Kościół posiada osiem ołtarzy. Architektoniczny trójkondygnacyjny ołtarz główny posiada cudowną figurę Najświętszej Maryi Panny. Późnogotycka rzeźba o wysokości 1 m, przedstawia Marię jako modlące się dziecko. Tło dla bogatej rzeźbiarskiej dekoracji ołtarza tworzy polichromia na ścianie prezbiterium. Po lewej stronie ołtarza głównego znajduje się ołtarz Zaślubin Najświętszej Maryi Panny z Józefem, a po stronie prawej niezwykle interesujący ołtarz Umarłych, ufundowany przez głogowskie bractwo żałobne (poświęcony w roku 1724). Ikonografia ołtarza wyraża motyw dobrej śmierci. Centralny obraz „Zdjęcie z Krzyża” namalował Ignacy Axter. Wśród bocznych ołtarzy zwraca uwagę ołtarz Czternastu Wspomożycieli. Pod nim znajduje się grobowiec fundatorki – włoskiej tancerki Barberiny Campanini, pod koniec życia opatki konwentu żeńskiego w pobliskim Barszowie. Unikalnym dziełem snycerskim z przełomu XVII i XVIII w. jest ambona w kształcie gór, ze scenami z życia Chrystusa; Rozmnażanie Chleba oraz Przemienienia Pańskiego na górze Tabor. Wystroju dopełnia kilkanaście barokowych figur i obrazów oraz konfesjonały i ławki z tamtej epoki. 12 witraży przedstawiających apostołów, pochodzi z końca XIX w. Schody południowe Schody południowe posiadające pięć tarasów, są przykładem rozwiniętego baroku około połowy XVIII w. (w latach 1998-99 przeprowadzono gruntowną renowację założenia). Po obu stronach wejścia umieszczone są figury świętych Jana Nepomucena i Mikołaja, datowane na cokołach 1736. Pośrodku placu znajduje się rzeźbiarska grupa Ukrzyżowania. Zamknięcie podejścia tworzy architektoniczna brama. Łączy się ona z Kaplicą Góry Oliwnej z roku 1755, stanowiącą dopełnienie ciągu kaplic różańcowych na drodze pielgrzymkowej z Głogowa. W jej wnętrzu żaglowe sklepienie i kopułę latarni pokrywa polichromia z czasów budowy kaplicy. Schody zachodnie Schody zachodnie i wejście na nie, są założeniem z przełomu XIX i XX w. rozbudowanym w roku 1999. Plebania Plebania, dawny przytułek dla księży. Budynek, nakryty dachem mansardowym, zbudowany został w latach 1784-88. We wnętrzu niektóre pomieszczenia posiadają sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Pozostałe budynki wokół podwórza pochodzą z tamtego okresu. Wzgórze Kalwarii Wzgórze Kalwarii oddalone jest o 450 m na południowy-wschód od zespołu kościelnego. Kalwaria urządzona została w latach 1866-72. Na obwodzie nieregularnego pięcioboku rozlokowane są stacje Drogi Krzyżowej o kształtach ceglanych kapliczek słupowych. Pośrodku wznosi się duża kaplica – stacja XIV. Przy niej znajduje się studnia, z której założeniem wiąże się legenda przypisująca temu wydarzeniu cudowny charakter. Wszystko to można przeczytań na tablicy informacyjnej przy bramie wejściowej. Zdnęcie przedstawia grupę rzeźbiarską Ukrzyżowanie. Stanisław Kałka

Karpniki

Opis: Wieś położona jest na południowy wschód od Jeleniej Góry, u podnóża Gór Sokolich, na terenie Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Wymieniona już była w 1305 roku. Właścicielami jej było wiele rodów rycerskich i szlacheckich. Między innymi von Kanitz, von Reden, w XIX wieku ks. Wilhelm Hohenzollern, a od końca XIX wieku książęta hescy. Będąc w Karpnikach warto zobaczyć kościół parafialny, który wybudowany został pierwotnie w XIV wieku, przebudowany w XVII wieku. Piękna renesansowa attyka wieży, renesansowy ołtarz główny i nagrobek Fryderyka von Kanitza, gotycka drewniana Madonna oraz barokowe rzeźby świętych wzbudzają podziw i zachwyt krajoznawców. Innym wartym obejrzenia obiektem jest pałac obronny z II połowy XVI wieku, przebudowany w XIX wieku w stylu neogotyckim na letnią rezydencję ks. Wilhelma Hohenzollerna i jego żony. Wreszcie trzecim godnym uwagi zabytkiem jest Pałac Dębowy nazywany Myśliwskim. Wybudowany przez berlińską firmę budowlaną w 1875 roku jest unikatem architektury dziewiętnastowiecznej. Murowany z cegły, trójkondygnacyjny, w oknach oryginalne witraże, stropy o układzie kasetonowym. Jadalnia pałacowa przekształcona została na salę myśliwską z wystrojem myśliwskim. Pałac otoczony jest parkiem. Przy jego tworzeniu w 1878 roku wykorzystano warunki naturalne. Zamieszczone zdjęcie przedstawia Pałac Dębowy. Wędrując po Rudawach Janowickich naprawdę warto zawitać do Karpnik. Opracowała Monika Pszczółkowska, foto Zygmunt Pszczółkowski

Konary

Opis: Wieś Konary (niem. Kunern ) położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, w gminie Wińsko przy szosie prowadzącej z Wołowa, przez Moczydlnicę Klasztorną do Krzelowa. Pierwsza wzmianka o Konarach pochodzi z roku 1202, wieś była posiadłością klasztoru cysterskiego w Lubiążu. Obok wsi zachowały się ślady grodziska z XII wieku. Osobliwością tego miejsca jest fakt, że w roku 1802 uruchomiono tu pierwszą na świecie cukrownię, produkującą cukier z buraków cukrowych. Wcześniej wytwarzano cukier tylko z trzciny cukrowej. Nową technologię opracował i cukrownię zbudował chemik i fizyk niemiecki Franz Karl Achard wspierany finansowo przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Jednak działania i intrygi lobby importerów cukru trzcinowego skutecznie blokowały wdrożenie wynalazku. Dopiero ogłoszenie blokady kontynentalnej przez Napoleona odcinające m.in. dostawy cukru do Europy było zielonym światłem dla nowatorskich poczynań Archarda. Następne z pierwszych na świecie cukrowni buraczanych powstały: w Passy (koło Paryża) w 1806 roku, w Alabjewie (koło Tuły) w Rosji, potem w Czechach. Franz Karl Achard zmarł w 1821 roku, w biedzie i zapomnieniu podobnie jak wielu innych wynalazców. Pochowany został na cmentarzu w Moczydlnicy Dworskiej. Budynek cukrowni w Konarach spłonął w 1945. Na zachowanej ścianie znajdują się pamiątkowe tablice ku czci Franz Karl Acharda i jego dzieła. Opracowanie i foto Włodzimierz Majdewicz Włodzimierz Majdewicz

Leśnica

Opis: Leśnica (Wrocław) Zwiedzając Wrocław warto poświęcić kilka godzin na wypad do oddalonej 12 km od centrum Leśnicy. Leśnica - osiedle w zachodniej części miasta w dzielnicy Fabryczna na lewym brzegu Bystrzycy przy drodze do Środy Śląskiej. Choć Leśnica w granicach administracyjnych Wrocławia znajduje się już w 1928 roku, dzięki otaczającym ją łąkom i polom zachowała charakter małego miasteczka. Przed zamkiem na pl. Świętojańskim w Leśnicy uwagę przykuwa Statua Madonny i św. Jana Nepomucena pochodząca z 1743 roku. Ten 9 metrowy pomnik wykonany został z piaskowca przez nieznanego artystę. Za pomnikiem wśród zieleni widoczna jest okazała bryła zamku. W latach 30-ych XII wieku, zbudowano w tym miejscu gród warowny Piastów wrocławskich. W roku 1201 zmarł w Leśnicy książę Bolesław Wysoki, zapisał on Leśnicę cystersom z Lubiąża. Lecz jego syn Henryk Brodaty zatrzymał Leśnicę oddając w zamian cystersom wieś Pulcher Campus. Po śmierci ostatniego Piasta wrocławskiego Henryka VI Dobrego w 1335 księstwo wrocławskie z Leśnicą przeszło w ręce króla czeskiego Jana Luksemburskiego, który sprzedał wieś mieszczaninowi wrocławskiemu Gysko de Reste. W roku 1412 Leśnica została własnością Michaela Banke. W roku 1420 na miejscu zamku piastowskiego został zbudowany murowany zamek z trzema wieżami i wypełniona wodą fosą. W XIV wieku dobra leśnickie wielokrotnie zmieniały właścicieli. W roku 1428 Leśnicę najechali i zniszczyli powstańcy husyccy. W latach 1520-50 dokonano przebudowy zameczku. Powstała wówczas renesansowa rezydencja na planie kwadratu, z narożnymi wieżami. Zamek mocno ucierpiał w czasie wojny trzydziestoletniej. Od 1651 roku zamek był własnością Horatiusa von Forno i pozostał własnością tego rodu do 1715 roku. Po kilkakrotnej zmianie właścicieli od 1733 roku zamek był w posiadaniu wrocławskiego zakonu Krzyżowców z czerwoną gwiazdą. W latach 1735-40 przebudowano zamek według projektu arch. Christopha Hacknera na barokowy pałac z nakrytymi hełmami narożnymi wieżyczkami. W latach 1756-57 dobudowano skrzydło zachodnie. W zamku gościli królowie pruscy Fryderyk II Hohenzollern oraz Fryderyk Wilhelma II. W roku 1945 zamek został splądrowany i zdewastowany. Po pożarze w 1953 roku pozostały jedynie wypalone mury. W trakcie odbudowy zamku w połowie lat sześćdziesiątych odkryto fragmenty obwarowań z bastejami, a w piwnicach gotyckie mury i stropy. Obecnie w pomieszczeniach zamku leśnickiego znajduje się siedziba Centrum Kultury "Zamek". W czasie II wojny światowej w Leśnicy funkcjonowała filia hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Gross Rozen. Do Leśnicy z centrum Wrocławia można dojechać autobusami 117, 123, 137, 138, 403, 409, 917 oraz tramwajami 10 i 22. Opracowanie i fotografia Włodzimierz Majdewicz. Włodzimierz Majdewicz

Lutynia - pole bitwy

Opis: Lutynia duża wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w południowej części gminy Miękinia w odległości około 15 km od centrum Wrocławia. Dzięki pracom archeologicznym stwierdzono, że osadnictwo na tym terenie występowało już w czasach prehistorycznych. Wśród uprawnych pól nieopodal wsi znajduje się widoczny z drogi zniszczony cokół złożony z potężnych bloków granitu całość ma wysokość około 5 metrów. Ten poobtłukiwany ze śladami ostrzeliwania i pomazany farbą obiekt to resztki 22 metrowego granitowego obelisku zwieńczonego 2 metrowym pozłacanym krzyżem. Pomnik został odsłonięty i poświęcony w dniu 5 grudnia 1907 roku dla upamiętnienia 150 rocznicy bitwy pod Lutynią. W dniu 5 grudnia 1757 roku wioska Lutynia (Leuthen) i rozległe okoliczne pola stały się scenerią niezwykle krwawej bitwy, decydującej batalii III wojny śląskiej, zwanej także wojną siedmioletnią. Na polach pod Lutynią 65 tysięcy żołnierzy austriackich z 210 działami pod dowództwem księcia Karola Lotaryńskiego starło się z około 39 tysiącami żołnierzy pruskich wspieranych 172 działami. Dysproporcja walczących sił zdawała się zapewniać zwycięstwo armii austriackiej. Mniejszą liczebnie, lecz świetnie wyszkoloną i zdyscyplinowaną armią pruską wgrywającą kolejne kampanie dowodził doskonały taktyk Król Fryderyk II zwany Wielkim. Napoleon wyrażając swoją opinię o bitwie i dowódcy Fryderyku II stwierdził, że było to „arcydzieło ruchu, umiejętności manewru i zdecydowania w działaniach”. Bitwa zakończyła się wielkim zwycięstwem Fryderyka II, straty obu armii były dotkliwe i wynosiły po stronie austriackiej około 10 000 zabitych i rannych, po stronie pruskiej około 6 400 zabitych i rannych. W centrum Lutyni zachował się gotycki kościół parafialny św. Józefa wzniesiony w XIV wieku, przebudowany w wieku XVI. Kościół został poważnie zniszczony w czasie bitwy pod Lutnią. Do dzisiejszych czasów przetrwało kamienne sakramentarium z XV wieku, figura św. Anny Samotrzeciej datowana na początek XVI wieku oraz klasycystyczna ambona z końca XVIII wieku. Kościół otoczony jest murem obronnym z bastejami i renesansową bramą. W końcowej fazie bitwy za murem schronili się Austriacy. W miejscu, przerwania muru przez Prusaków stoi krzyż, pod którym złożono szczątki poległych. Na pamiątkę dramatycznych wydarzeń z jedna z kul armatnich została wmurowana w ścianę kościoła. Deszcze sprawiły, że spod kuli wypływa rdzawy zaciek nazywany "armatnią krwią", lub łzami wylanymi nad poległymi tam tysiącami ludzi. We wsi znajduję się również XIX-wieczny rzymskokatolicki kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej i zabytkowy budynek Muzeum Bitwy pod Lutnią. Przez Lutnię przebiega żółty szlak turystyczny rozpoczynający się w Lesie Ratyńskim położonym w zachodniej części Wrocławia. Opracowanie i foto Włodzimierz Majdewicz Włodzimierz Majdewicz

Łomnica - pałac

Opis: Pierwsze wzmianki o położonej u ujścia rzeki Łomnicy do Bobru wsi łańcuchowej pojawiły się w XIV w. Posiadłość Łomnica znajduje się w Dolnej Łomnicy. Należą do niej barokowy pałac z 1720 roku, zwany Dużym Pałacem oraz tzw. Pałac Wdów, wzniesiony w roki 1805 jako miejsce zamieszkania starszej generacji. Łomnica miała wielu właścicieli. W XV i XVI wieku majątek należał do znanej śląskiej rodziny von Zeditz. Od połowy XVII wieku aż do 1738 roku Łomnica była w posiadaniu baronowskiej rodziny von Thomagnini, która wybudowała w 1720 Duży Pałac w rozpoznawalnej jeszcze dzisiaj barokowej formie. Prawdopodobnie najbardziej znaczącym w historii Pałacu Łomnica posiadaczem pałacu był bogaty kupiec Inu Christian Menzel (1667-1741) z Jeleniej Góry, który nabył go w roku 1738. Łomnica należała do bogatej kupieckiej rodziny od 1738 do 1811 roku. Kolejnym właścicielem Łomnicy był baron Moritz von Roth. Od jego spadkobierców odkupił posiadłość pruski ambasador na dworze sycylijskim Carl Gustav Ernest von Kuster, Było to w 1835 roku. Zapragnął on przebudować pałac w tak modnym wówczas stylu biedermeierowskim. Projekt wykonał architekt Albert Tollerga, uczeń sławnego pruskiego architekta z XIX w. Karla Friedricha Schinkla. Aż do 1945 roku pałac pozostawał własnością von Kuster. Po zdobyciu Dolnego Śląska przez Armie czerwoną i ustanowieniu władzy komunistycznej, właściciele musieli uciekać na Zachód. Do Łomnicy przybyli w większości wysiedleńcy z Ziem Polskich na wschodzie. Ludowa Władza w dużym pałacu urządziła szkołę. Pałac wdów przeznaczono na siedzibę PPHU Wojanów. Park dziczał, powoli zamieniając się w wysypisko śmieci i skład odpadów budowlanych. W końcu lat siedemdziesiątych, z uwagi na zły stan techniczny budynku, szkołę przeniesiono w inne miejsce. Od roku 1980 duży pałac poprał w ruinę. Zawalił się dach i strop. Współczesność Od roku 1997 w Domu Wdowy znajduje się mały hotel i restauracja. Ponadto w Małym Pałacu, a od roku 1999 także w Dużym Pałacu Łomnica odbywają się regularne imprezy kulturalne, takie jak: wystawy, odczyty, koncerty, seminaria i konferencje. Aktualnie ponownie pałac z przyległościami należy do tej rodziny von Küster (zakupiony przez potomkinię Elżbietę von Küster). Marcin Czerwiński

Malczyce nad Odrą

Opis: Malczyce – wieś położona w województwie dolnośląskim nad Odrą i Średzką Wodą, w powiecie średzkim. We wsi znajduje się port rzeczny Malczyce wykorzystywany do remontów i produkcji barek oraz statków żeglugi śródlądowej. Na Odrze funkcjonuje wodowskaz. Pierwsza wzmianka o osadzie rybackiej Malschic pojawiła się w 1202 roku. W roku 1267 Malczycach należących wówczas do dóbr klasztoru w Lubiążu funkcjonowała przeprawa przez Odrę. W roku 1648 w zniszczonych wojną trzydziestoletnią Malczycach mieszkało tylko osiem rodzin. Dzięki handlowi solą a następnie od XVII wieku węglem nastąpił rozkwit wsi. W wieku XVIII Malczyce znane były z handlu solą i składów węgla wydobywanego w Wałbrzychu, transportowanego barkami do Magdeburga, Berlina i Poczdamu. W XIX wieku rozbudowano port śródlądowy, wybudowano również dużą cukrownię. Wiek XX przyniósł dalszy rozwój Malczyc powstał tam węzeł kolejowy w relacji Berlin – Wrocław oraz Fabryka Celulozy. Pracowały tam cztery stocznie, żegluga pasażerska, czynne były hotele, gospody i karczmy. Zimą 1945 roku na skutek działań wojennych Malczyce w znacznym stopniu spłonęły. W Malczycach znajduje się neogotycki kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP z 1905 roku oraz rzeźba św. Jana Nepomucena z XVIII w. W zbudowanej na początku XX wieku według projektu niemieckiego architekta H. Poelziga świątyni protestanckiej od 1950 roku znajduje się cerkiew prawosławna. Osobliwością Malczyc są dzieje i położenie tego miejsca. Przez Malczyce przebiegają znakowane szlaki turystyczne. Zielony "spacerowy" Kąty Wrocławskie - Wrocław Leśnica - Środa Śląska - Malczyce - Lubiąż - Wołów - Żmigród - Uraz Proszków (2 km) - granica gminy (0 km) - Podewsie (0,8 km) Kwietno pałac (2,7 km) Rusko, ul. Główna (6,1 km) Malczyce, centrum, PKS (8,9 km) Malczyce, przystań rzeczna (9,4 km), Malczyce, cukrownia (10 km) - granica gminy (11 km) Lubiąż, klasztor (17,3 km) Biało - czerwony-biały czerwonobiały zielonym czołgiem "II Armii Wojska Polskiego" Legnica - Malczyce - Środa Śląska - Szczepanów Strzałkowice (1,5 km) - granica gminy (0 km) - Dębice (1,5 km) Kwietno (4,2 km) Wilczków (6,7 km) Rachów, krzyżówka (8,6 km) Malczyce, PKS (10,7 km) Chomiąża (13,3 km) - granica gminy (15,3 km) Jastrzębce (17,1 km) Szlak rowerowy po starorzeczach i łęgach odrzańskich Malczyce (0km) Lubiąż (8 km) Tarchalice (17 km) Wołów (25 km) Opracowanie i fotografia Włodzimierz Majdewicz Włodzimierz Majdewicz

Marcinowo

Opis: MAŁE MUZEUM LUDOWE U KOWALSKICH Na pn. od Wrocławia, w odległości 4 km na pn. - zach. od Trzebnicy, wśród malowniczych Wzgórz Trzebnickich, porośniętych jabłoniami znajduje się wieś Marcinowo. Na początku wsi, znajduje się gospodarstwo pana Mariana Kowalskiego jest to pełne ciekawostek muzeum przydomowe i skansen w ogrodzie. Można tu podziwiać ekspozycję dawnego sprzętu rolniczego i gospodarstwa domowego. Muzeum zostało założone przez Mariana Kowalskiego w 1985 r., w wybudowanych na ten cel budynkach, prezentuje ono kolekcję ilustrującą kulturę ludową autochtonicznej ludności dolnośląskiej. Właściciel tego pokaźnego zbioru jest hobbistą który przez wiele lat gromadził nieprzydatny już w pracach domowych i rolnych sprzęt. Wszystkie cenne „pamiątki" są układane tematycznie w różnych pomieszczeniach. Zwiedzając muzeum możemy zobaczyć min. Muzeum Chleba, Staropolską Kuźnię, skansen, oryginalny piec chlebowy, w którym do dziś jest wypiekane pieczywo, a także Salę Zaprzęgową. Pan Marian Kowalski rozpoczął zbieranie swoich zbiorów od obecnej „Sali Kominkowej", do której z biegiem lat dobudowywał następne pomieszczenia. Obecnie oprócz wymienionej Sali są jeszcze sale: Zegarowa, Kołowrotkowa, Zaprzęgowa, Dom chleba z piecem chlebowym i Kuźnia. Twórca tego muzeum chętnie wyjaśnia, co do czego służy i opowiada barwne historie urządzeń. Można tu zobaczyć „Mostek szczęścia", „Fontannę Nadziei" i „Wieczną Studnię” wiele innych ciekawych rzeczy. Szczególny klimat, obcowanie z autentyczną kulturą ludową odpoczynek w ciszy, spokoju, wśród zieleni sprawia, że liczba odwiedzających to miejsce turystów wzrasta z roku na rok. Jest tu plac zabaw dla dzieci, miejsce na ognisko nad strumykiem, wędzarnia, a także zadaszenie bardzo przydatne w przypadku niepogody. Obecnie Muzeum posiada już ponad 2500 eksponatów - a wszystko w trosce o pamięć o minionych latach i o przyszłość, by nie zginęło to, co stanowi istotę kultury ludowej. Szczególnie chętnie to miejsce jest odwiedzane przez dzieci. Pan Marian Kowalski przygotowuje dla nich bardzo ciekawe programy, które mają na celu wzbudzić w nich zainteresowanie historią. Razem śpiewają ludowe pieśni, wypiekają chleb domowym sposobem w starym piecu, opowiadają o „przeszłości" danych przedmiotów itp. Małe Muzeum u Kowalskich znajduje się w odległości 2 km od obwodnicy Trzebnickiej, 200 m od przystanku autobusowego w Marcinowie Posiada parking niestrzeżony z pięcioma miejscami postojowym. Wizyty indywidualne lub zbiorowe najlepiej wcześniej uzgodnić telefonicznie. Podobnie jak opłaty dobrowolne do skarbonki - kustosza na rozwój muzeum, opieka przewodnika obowiązkowa adres: Marcinowo 2, 55-100 Trzebnica, tel. 071 387-01-09. KAPELA LUDOWA "MARCINY " Powstała w 1978 r. we wsi Marcinowo niedaleko Trzebnicy w województwie dolnośląskim. Założycielem i kierownikiem kapeli jest Marian Kowalski. W 1983 roku do zespołu męskiego dołączyły żony. W większości członkowie zespołu osiedlili się we wsi Marcinowo po 1945 roku, pochodzą z różnych regionów Polski i są nosicielami odmiennych tradycji regionalnych. Osiedliwszy się na Dolnym Śląsku, zetknęli się z kulturą autochtonicznych grup etnicznych i Niemców oraz repatriantów, reemigrantów i osadników z Polski wschodniej. Wszyscy przywieźli ze sobą olbrzymi bagaż kulturowy, decydujący o własnej odrębności: mowę, pieśni, obrzędy i zwyczaje, wiedzę, odmienne normy życia społecznego i systemy wartości. W pieśniach, przyśpiewkach i tańcach, w składzie i brzmieniu instrumentów (skrzypce, basy, bęben, diabeł-muzykant, akordeon) oraz w kostiumach –zróżnicowanych strojach regionalnych znajdujemy motywy ludowej kultury i folkloru różnych grup etnograficznych: lubelskiego, kieleckiego, kurpiowskiego, łowickiego, także z Kresów Wschodnich (Polesia, Wołynia i Podola). Folklor z odmiennych regionów Polski przyswajają i przetwarzają na własne kompozycje melodyczne i tekstowe. Marian Kowalski sam opracowuje repertuar kapeli, jest autorem większości wykonywanych przez zespół utworów. Wybór tekstów pieśni i przyśpiewek z repertuaru kapeli "Marciny" autorstwa M. Kowalskiego, pt. "Serce jak studnia", opublikowany został w 1989 roku. Kapela ludowa "Marciny" wiele koncertuje w kraju i zagranicą. Jest szczególnie ceniona za wysoki poziom wykonawczy i artystyczny. Jej występy mają często charakter inscenizacji piosenek, zwyczajów i scen z życia wsi. Twórca Kapeli "Marciny" - Marian Kowalski jest aktywnym działaczem społecznym, regionalistą, szczególnie zaangażowanym w pracę na rzecz ochrony lokalnej kultury materialnej i duchowej. Marian Kowalski, urodził się w 1938 r. w Warszawie, po 1945 r. zamieszkał we Wrocławiu, od 1950 r. Marcinowie, jest muzykiem i poetą wydał zbiór własnych pieśni i przyśpiewek pt: „Serce jak studnia". Jego działalność jest bardzo ceniona i często nagradzana przez róże instytucje z całej Polski. W grudniu 2004 r. z rąk Jarosława Kalinowskiego odebrał nagrodę im. Władysława Orkana, która jest przyznawana pisarzom, malarzom, twórcom ludowym i animatorom kultury za krzewienie i ochronę dziedzictwa narodowego. Marian Kowalski był jedną z czterech osób wyróżnionych w Polsce. Otrzymał też dyplom Ministra Kultury za 25-letnią działalność zespołu „Marciny". Podobnych nagród jest więcej. Twórca Kapeli "Marciny" - Marian Kowalski jest regionalistą, szczególnie zaangażowanym w pracę na rzecz ochrony lokalnej kultury materialnej i duchowej. Od 1956 r. związany jest z Kulturą Dolnośląską. Do Chwili obecnej tj. do 2007 r. jest czynnym działaczem na niwie kultury. Obecnie pełni urząd Kustosza własnego Muzeum. W 2005 r. udekorowano M. Kowalskiego Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski, nadanym przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego na Dożynkach Ogólnopolskich w Spale koło Warszawy.

Pilchowice - zapora wodna

Opis: Zapora w Plichowicach na rzece Bóbr ma 62 metry wysokości 270 metrów długości w koronie, jest drugą pod względem wysokości po Solinie zaporą w Polsce. W czasie, gdy powstała, a były to lata latach 1903-1912, była największą zaporą w Europie uważaną za cud techniki. Zbudowana została nad Jeziorem Plichowieckim największym akwenem polskich Sudetów. Bezpośrednim powodem budowy zapory były katastrofalne skutki olbrzymiej powodzi latem 1897 roku. Jest to typ ciężkiej Lukowej zapory kamiennej ze zbiornikiem o pojemności 50 mln m3 na 240 hektarach powierzchni i 6 kilometrach długości. W elektrowni pracuje sześć turbozespołów o mocy 7.585 kW. Twórcą Zapory w Pilchowicach był Królewski Inspektor Budownictwa Wodnego dr inż. Curt Bachmann. Położył on wybitne zasługi w organizowaniu ochrony przeciwpowodziowej i wykorzystaniu sił wody na Dolnym Śląsku. Przez wiele lat był on naczelnym dyrektorem Schlesische Provinzional-Elektrizitetätswerke Zbiornik pilchowicki jest sukcesywnie zarybiany przy sprawnie funkcjonującym systemie oczyszczalni w zlewni rzeki Bóbr, jest obecnie niezwykle atrakcyjny dla wędkarzy. Jest również bardzo ceniony przez amatorów sportów wodnych. Do Zapory Plichowicach można dojść pieszo z Jeleniej Góry, przez Siedlęcin wzdłuż rzeki Bóbr, prawym lub lewym brzegiem w ciągu 3-4 godzin marszu. Usytuowane na trasie liczne punkty widokowe pozwalają podziwiać piękno tego zakątka kraju. Opracował i foto Włodzimierz Majdewicz

Proszówka

Opis: Miejscowość oddalona jest o 5 km na południe od Gryfowa Śląskiego. Znajdują się tu na wysokości 462 m n.p.m., na bazaltowym stożku, ruiny zamku Gryf. Początki tego grodu przypisuje się czasom Bolesława Chrobrego. Przypuszcza się również, że budowniczym zamku w drugiej połowie XII wieku był Bolesław Wysoki, natomiast jego rozbudowę zawdzięcza się Henrykowi Brodatemu. Nazwę zamku łączy się z rodem Gryfitów śląskich, których herb zachował się na ścianie kaplicy. Zamek spełniał funkcję militarną, ponieważ usytuowany był na granicy Śląska i Okręgu Kwisy. Strzegł obrony kraju przed królami czeskimi. Po wygaśnięciu linii Piastów świdnickich stał się własnością króla czeskiego Karola IV. Od tego czasu jego właściciele zmieniali się. W czasie wojny trzydziestoletniej zamek był dwukrotnie oblegany przez Szwedów i dopiero na mocy pokoju westfalskiego Szwedzi opuścili go. Zniszczony w czasie działań wojennych, a po ich zakończeniu przebudowany, utracił charakter obronny. Dopiero wojska pruskie podczas drugiej wojny śląskiej w 1745 roku przywróciły jego obronne znaczenie. Zamek Gryf stał się silną twierdzą, poprzez budowę umocnień ziemnych. Spacerując po ruinach można zauważyć trzy części zamku: zamek wysoki, średni i dolny. Najstarszą częścią jest zamek wysoki, a najmłodszą zamek dolny. Z zamku wysokiego roztacza się piękny widok na dolinę Kwisy, Góry Izerskie i Karkonosze. Do zamku zaprowadzi z Gryfowa Śl. szlak pieszy koloru zielonego. Naprawdę warto odwiedzić Proszówkę podczas wędrówek po zamkach Dolnego Śląska. Opracowała i foto Monika Pszczółkowska

Prusice

Opis: Wieś położona na południowy wschód od Złotoryi i w bliskim sąsiedztwie Parku Krajobrazowego Chełmy. Na uwagę zasługuje kościół parafialny pw. Św. Jadwigi. Gotycki, wybudowany w końcu XIII i rozbudowany w XVI i XVII wieku. Jest on murowany, jednonawowy, z dwuprzęsłowym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Kruchta południowa ozdobiona jest rzeźbionymi motywami roślinnymi nawiązującymi do stylu późnoromańskiego. We wnętrzu kościoła zobaczyć można całopostaciowe nagrobki wykonane z kamienia z końca XVI wieku. W XVIII wieku dobudowano późnobarokową kaplicę grobową. Kościół otacza zabytkowy cmentarz, który wpisano do rejestru zabytków w 1990 roku. We wsi zachował się piec hutniczy z poł. XIX wieku, w którym wytapiano rudy miedzi. Miejscowość cicha, spokojna, bardzo ciekawa i warta odwiedzenia podczas wędrówki w okolicach Złotoryi. Opracowała i foto Monika Pszczółkowska

Rokitnica

Opis: Wieś położona jest na wschód od Złotoryi, nad rzeką Kaczawą. Za sprawą Henryka I Brodatego powstała jako podgrodzie zamku książęcego. To właśnie w Rokitnicy Henryk Brodaty nadał Złotoryi prawa miasta górniczego. Od XIV wieku miejscowość pełniła rolę komory celnej na drodze z Lwówka Śląskiego do Legnicy. Z dawnej świetności pozostały ruiny zamku, które zaliczane są do najstarszych budowli murowanych. Według źródeł historycznych Henryk Brodaty i jego żona Jadwiga spędzili tu miesiąc miodowy. Wartym uwagi jest również wczesnogotycki kościół św. Bartłomieja, ufundowany przez Jadwigę. Wielokrotnie był niszczony i odbudowywany. Obecnie jest to budowla jednonawowa z półokrągłą absydą. Nad prezbiterium jest sklepienie krzyżowo-żebrowe, a nad nawą kolebkowe. Obecnie wyposażenie jest barokowe. Ciekawostką jest gotyckie kamienne sakramentarium. Warto zwrócić uwagę na manierystyczne i barokowe epitafia. Opracowała i foto Monika Pszczółkowska

Siedlęcin

Opis: SIEDLĘCIN wieś w województwie dolnośląskim, powiecie jeleniogórskim, w gminie Jeżów Sudecki. Siedlęcin to wieś łańcuchowa nad Bobrem założona na przełomie XIII i XIV wieku w odległości około 5 km. od Jeleniej Góry. We wsi znajduje się kościół pod wezwaniem św. Mikołaja zbudowany w XVI wieku, barokowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy zbudowany w latach 1780 -1782 oraz gotycka wieża mieszkalna zwana książęcą lub gotyckim dworem obronnym. Wieżę zbudowano w połowie XIV wieku prawdopodobnie na polecenie księcia jaworskiego Henryka I przy przeprawie przez Bóbr na szlaku handlowym Praga - Wrocław. Początek prac budowlanych datowany jest na rok 1313. Dominujący nad okolicą wyniosły cztero kondygnacyjny podpiwniczony budynek wzniesiono z kamienia, na planie prostokąta otaczając murami i fosą, której ślady są jeszcze widoczne. Początkowo wieża była o jedno piętro niższa, podwyższono ją w XV wieku dodając otwory strzelnicze i nakryto stromym cztero spadowym dachem. Na najwyższej kondygnacji wieży dostrzegalne są ślady wieńczącego ją niegdyś krenelażu. Wieża książęca w Siedlęcinie uważana jest za jedną z największych tego typu budowli w Europie. Po śmierci Henryka I Siedlęcin odziedziczył, książę świdnicki - Bolko II. Około roku 1369 wieżę nabył rycerz Jenschin von Redern. Od połowy XV wieku stała się własnością rodu Zedlitzów. Ostatnimi posiadaczami wieży w Siedlęcinie począwszy od 1732 roku aż do roku 1945 była rodzina von Schaffgotschów. Za ich posiadania od południa dobudowano budynek dworski i zasypano częściowo fosę. Szczególną atrakcją tego miejsca są wykonane około 1345 roku w technice al secco polichromie ścienne. Można je oglądać w przestronnej sali na trzeciej kondygnacji. Osobliwa jest tematyka tego dzieła nawiązują do legendy rycerza sir Lancelota, czyli Lorda Lancy najsłynniejszego z rycerzy okrągłego stołu. Ten piękny zabytkowy obiekt latami stał zaniedbany. Obecnie jest w posiadaniu fundacji "Zamek Chudów". Zabytek ten poddawany konserwacji zajaśniał dawnym blaskiem i z całą pewnością zasługuje na dokładne zwiedzenie. Do Siedlęcina można dojść żółtym szlakiem turystycznym od dworca PKS w jeleniej Górze. Szlak przebiega przez tereny punktowane do Górskiej Odznaki Turystycznej PTTK. Opracowanie i fotografia Włodzimierz Majdewicz

Swierzawa

Opis: Świerzawa miasteczko w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, siedziba gminy. W roku 1195 Bolesław Wysoki w miejscu tym wybudował drewniany niewielki kościół. Pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z roku 1268 roku. Prawa miejskie nadał Świerzawie książę świdnicki Bolko I. Miasteczko położone na szlaku handlowym z Kamiennej Góry do Złotoryi rozwijało się, choć nie szczędziły go epidemie, pożary i wojny. W czasie wojny trzydziestoletniej spłonęła większa część miasta. Świerzawa nie odniosła większych strat w czasie I i II wojny światowej dzięki temu zachowało się kilka cennych zabytkowych obiektów. Na środku rynku stoi wzniesiony w 1810 roku ratusz z czworoboczną wieżą zwieńczoną hełmem, na wieży czterotarczowy zegar. Wokół kwadratowego rynku usytuowane są zabytkowe kamieniczki z XIV i XV wieku, najciekawsza z nich to budynek dawnej apteki z 1690 roku. Jednym z cenniejszych zabytków Świerzawy jest XIV kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Kościół był wielokrotnie modernizowany i remontowany. Na zewnętrznych ścianach świątyni zachowały się XVII wieczne płyty nagrobkowe. Zachowały się również późnogotyckie portale. We wnętrzu kościoła warto zwrócić uwagę na XVIII wieczny ołtarz, oraz figurki świętych z tego samego okresu. Przy rynku znajduje się ponadto poewangelicki kościół św. Józefa Opiekuna z końca XIX wieku z ciekawą ośmioboczną wieżą i galeryjką na szczycie. Ciekawymi zabytkowymi obiektami są również XVIII wieczny most kamienny i XX wieczny wał przeciwpowodziowy wzdłuż rzeki Kamiennik. Najcenniejszym zabytkiem Świerzawy jest zwany perełką Dolnego Śląska późnoromański XIII-wieczny kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Świątynia ta przetrwała do dzisiejszych czasów w prawie niezmienionym wyglądzie z cenną kamieniarką i unikatowymi na skalę Polski i Europy polichromiami. Dominującą nad bryłą kościoła czworoboczną wieżę dobudowano w 1506 roku. W 1977 roku w trakcie prac konserwatorskich pod warstwami tynku odkryto na ścianach XIII wieczne polichromie o nietypowej dla obiektu sakralnego tematyce, malowidła te przedstawiają tematykę roślinną i zwierzęcą. Wraz z cennymi kamiennymi portalami, epitafiami i unikatowymi na skalę Polski i Europy polichromiami kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej warto uwzględnić przy planowaniu wędrówki przez Dolny Śląsk Obiekt znajduje się na przedmieściach miasteczka w pobliżu mostu na Kaczawie, przy drodze ze Złotoryi. Kościół jest udostępniony do zwiedzania od piątku do niedzieli, jednak najlepiej wcześniej umówić się telefonicznie. Opracowanie i fot. Włodzimierz Majdewicz Włodzimierz Majdewicz

Szklary Górne

Opis: Wieś położona 9 km na północny zachód od Lubina. Najstarsze ślady bytności człowieka na terenie obecnych Szklar Górnych sięgają okresu młodszej epoki kamiennej – neolitu. Świadczą o tym znaleziska glinianych naczyń oraz kamiennych narzędzi w postaci siekierek i młotków. Nie jest znane pochodzenie nazwy osady, wywodzi się prawdopodobnie od huty szkła z okresu wpływów celtyckich lub późniejszych wpływów kultury śródziemnomorskiej. Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z roku 1324. W 1331 roku, książę głogowski Jan, sprzedał osadę Hansowi von zu Dohna. Prawdopodobnie w tym samym roku został wzniesiony z kamienia i cegły miejscowy kościół. Od końca XIV w przez ponad sto lat właścicielami miejscowych dóbr była rodzina Glaubitzów. Na początku XVIII w miejscowość wraz z majątkiem nabył przybyły z Lotaryngii hrabia d’Hantois de Bronne. Z jego to inicjatywy na miejscu wcześniejszego dworu został wzniesiony w latach 1715-25 wspaniały, barokowy pałac, którego autorstwo przypisuje się znakomitemu architektowi śląskiemu Johanowi Blasiusowi Pointerowi. Wskutek braku spadkobiercy w linii prostej, ostatni właściciel dóbr przekazał je swojemu bratankowi, hrabiemu Haussonville i w rękach tego rodu pozostały one do roku 1833. W roku 1899 posiadłość została kupiona przez zniemczoną rodzinę włoską Ballestrem di Castellengo. Za ich czasów, w 1910 roku, dokonano rozbudowy pałacu, dostawiając dwa symetryczne skrzydła skrajne. W latach międzywojennych we wsi przebywała dość liczna grupa polskich emigrantów zarobkowych, których przeważnie zatrudniano w dobrach Ballestremów. Podczas II wojny światowej w Szklarach Górnych mieścił się podobóz jeniecki. Głównie przetrzymywano w nim Polaków, Francuzów oraz Włochów, których również zatrudniano w miejscowym majątku. Przez cały okres wojny, aż do wyzwolenia w dniu 9 lutego 1945 roku, rodzinną posiadłością zarządzała Angela Ballestrem. Po wojnie pałac przez wiele lat zamieszkiwany był przez pracowników miejscowego PGR-u. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych mieścił się w nim Zakład Poprawczy Ministerstwa Sprawiedliwości, a obecnie funkcjonuje tu kuratoryjny Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci z upośledzeniem lekkim. Z zachowanych zabytków na uwagę zasługują pałac i kościół. Pałac Główny budynek pałacu jest trzykondygnacyjny, zaś skrzydła boczne dwukondygnacyjne. Rzut całości przypomina literę E. Na osi fasady centralnej reprezentacyjne schody wykończone kamienna balustradą. Na poziomie pierwszego piętra znajduje się balkon zwieńczający bogato zdobiony, główny portal wejściowy, obramowany dwoma pilastrami. Przechodzą one w konsole podtrzymujące kamienną balustradę balkonu z wazonami. W gzymsie głównym, nad wejściem balkonowym, umieszczono wspaniale dekorowany kartusz z herbami rodzinnymi Ballestremów. Na osi ogrodowej wysunięty szeroki ryzalit z obszernym tarasem, nad którym znajduje się niewielki balkon z kamienną, ozdobną balustradą. Cały budynek jest zdobiony płaskimi pilastrami międzyokiennymi i barokowymi obramieniami okien. Dachy mansardowe, ceramiczne, zdobione licznymi nadbudówkami poddaszowymi. Układ pomieszczeń korytarzowy i amfiladowy. Ostatnią renowację obiektu przeprowadzono w 1955 roku. W otaczającym rezydencję parku typu krajobrazowego, zachowało się wiele ciekawych okazów drzew i krzewów, a także staw rybny. Z licznych niegdyś elementów architektury ogrodowej zachowały się ruiny wzniesionego około 1720 roku pawilonu z ciekawa kolumnadą i pięknymi figuralnymi rzeźbami z piaskowca. Na wschód od głównego założenia pałacowo-parkowego znajduje się kompleks zabudowań gospodarczych, z którego wyróżnia się budynek o cechach klasycystycznych. Kościół św. Piotra i Pawła Obecny kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła, wzniesiony został około 1331 roku, a przebudowany w 1516 r. Z tego też okresu pochodzi wystawiony w części nawowej dzwon, ufundowany przez rodzinę von Glaubitz. Bryła świątyni jest zorientowana, dwunawowa, z przyporami w części nawowej. Cztery przęsła naw zwieńczone są sklepieniami krzyżowymi. Prezbiterium prostokątne, przy którym od strony północnej znajduje się zakrystia. Przy nawie od strony południowej znajduje się kaplica oraz kruchta z oknami w kształcie elipsy. Okna w części nawowej ostrołukowe, pozostałe o wykroju pełnym lub prostokątne. Od strony zachodniej, na osi budowli znajduje się, pokryta ostrosłupowym dachem, wieża. Dolna jej część w rzucie czworobocznym, zaś od poziomu kalenicy dachu głównego, ośmioboczna. Dachu ceramiczne, dwuspadowe. Wnętrze świątyni posiada bardzo bogaty, w większości barokowy, wystrój. Jego głównym elementem jest piękny, drewniany ołtarz z przełomu XVII i XVIII wieku z bogatą dekoracją snycerską. Równie dekoracyjne są ołtarze boczne z około 1720 roku oraz renesansowa drewniana ambona z 1596 roku o wyraźnych cechach manierystycznych. Ponadto należy wymienić wspaniałą renesansową chrzcielnicę z XV wieku, pięknie rzeźbione stalle z XVIII wieku, a także późnobarokowy prospekt organowy. Na szczególną jednak uwagę zasługują licznie zgromadzone w prezbiterium, gotyckie, renesansowe i barokowe całopostaciowe nagrobki, z których wyróżnia się kapitalna, czternastowieczna płyta nagrobna Debicza. Stanowią one unikalną wręcz kolekcję rzeźby nagrobnej o doskonałych proporcjach i rysunku. Podobne pojedyncze nagrobki znajdują się w kaplicy bocznej oraz kruchcie. W obrębie murów otaczających kościół znajdują się resztki cmentarza przykościelnego, na którym od XVIII wieku aż do lat czterdziestych wieku XX, od strony północnej grzebano katolików a od południowej ewangelików. Zdjęcie przedstawia pałac Ballestremów w Szklarach Górnych. Foto i opracowanie: Stanisław Kałka na podstawie: http://www.glogow.pl/okolice/files/podstrony/pod(193).php Stanisław Kałka

Trzebicko

Opis: Położenie Województwo dolnośląskie, powiat milicki, wieś w gm. Cieszków, ok. 15 km na pn. – wsch. Od Milicza. Historia Kościół p.w. Świętego Macieja Apostoła z lat 1672 – 78. Dobudowa chóru muzycznego w 1780 r. Restaurowany w latach 1948 – 51. Remontowany w 1969, 1975 i 1992 r. Kościół jest zabytkiem klasy „0”. Budowa i wyposażenie Kościół drewniany, jednonawowy konstrukcji zrębowej. Orientowany, zbudowany z bali modrzewiowych. Prezbiterium mniejsze od nawy, trójbocznie zamknięte z boczną zakrystią. Kruchta z boku nawy. Czworoboczna wieża konstrukcji słupowej od frontu z kruchtą w przyziemiu. Zwieńczona baniastym hełmem gontowym i chorągiewką z datą „1820”. Dzwon z 1600 r. Dach dwukalenicowy, kryty gontem. Otoczony podcieniami otwartymi, wspartymi na słupach z mieczami. Stropy płaskie. Belka tęczowa z grupą Ukrzyżowanie. Chór muzyczny, wsparty na profilowanych słupach z barokowym prospektem organowym z 1750 r. Barokowy ołtarz główny, ołtarze boczne i ambona z 1678 r. Chrzcielnica drewniana, klasycystyczna z p. XIX w. Dwa konfesjonały klasycystyczne: z k. XVIII i p. XIX w. Cenne obrazy na ścianach i liczne rzeźby. Kościół posiada kryptę w nawie. Można przenocować na plebani – 071/3848245. Opracowanie i zdjęcie: Stanisław Kałka http://www.kosciolydrewniane.pl Stanisław Kałka

Warmątowice Sienkiewiczowskie

Opis: Miejscowość położona jest na południe od Legnicy. Do 1998 roku nosiła nazwę Warmątowice. We wsi zachował się zespół podworski z 1602 roku, przebudowany w XVIII wieku. Na przestrzeni wieków właścicieli było wielu, lecz w 1812 roku posiadłość zakupił Ludwik Serafin von Olszewski. Polak służący w armii pruskiej. Jego wnuk Alfred odziedziczył majątek. Był również wielkim miłośnikiem literatury H. Sienkiewicza, a szczególnie Trylogii. Postanowił wrócić do polskich korzeni nadając dzieciom polskie imiona. W testamencie wyszczególnił, że dzieci mają biegle posługiwać się językiem polskim i kultywować polskie tradycje. Jeżeli tego nie zrobią to cały majątek wraz z dworem otrzymuje Henryk Sienkiewicz. Dzieci nie posłuchały woli ojca, a i nasz Noblista nie zgodził się na przyjęcie majątku. Ostatecznie posiadłość przejęła córka Draga. Von Olszewscy byli właścicielami Warmątowic do końca II wojny. Po wojnie w wyremontowanym dworze mieszkały przypadkowe osoby i rodziny, a od 1995 roku jest własnością prywatną. Obecny właściciel przygotował parę sal muzealnych i po wcześniejszym uzgodnieniu udostępnia turystom do zwiedzania. Miejscowość ta wymieniona jest w załączniku do regulaminu odznaki krajoznawczej Szlakiem H. Sienkiewicza. Polecam odwiedzić tym wszystkim, którzy znajdują się w okolicach Legnicy oraz zdobywającym wymienioną odznakę. Opracowała i foto Monika Pszczółkowska

Wojanów

Opis: Miejscowość położona jest malowniczo nad Bobrem, u podnóża Gór Sokolich, na pograniczu Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Jest to jedna z najstarszych wsi w regionie, wymieniana w dokumentach w 1281 roku. Na uwagę zasługuje dawny zamek, przebudowany przez K. Schinkla i A. Stullera w XIX wieku na rezydencję pałacową w stylu neogotyku angielskiego. Z dawnego zamku zachowały się narożne cylindryczne baszty i podwójny portal z fryzem herbowym. Pałac otoczony jest parkiem krajobrazowym, w którym zachowały się wielowiekowe lipy, dęby, graby, jesiony, buki. Park, jeden z najwcześniejszych tego rodzaju w Kotlinie Jeleniogórskiej, projektował Peter Lenne. Wyremontowany pałac w raz z otaczającym parkiem mieści nowoczesne centrum konferencyjne. Opracowała Monika Pszczółkowska, foto Marcin Czerwiński

Wojnowice

Opis: Do zamku na wodzie w Wojnowicach, który z wyglądu przypomina miniaturową twierdzę wchodzi się przez XIX-wieczny mostek oraz renesansowy portal z inskrypcją: "Początkiem mądrości bojaźń Pana". Historia budowy Wojnowic sięga XIV w. Przez wiele lat zamek należał do Bonerów, mieszczan wrocławskich, do których rezydencja miała być "starożytną siedzibą rodziny". Dziś na zamku znajduje się hotel, restauracja i galeria. Zamek robi ogromnie wrażenie iż jego mury wychodzą bezpośrednio z wody. Opracował i zdjęcie: Marcin Czerwiński

WOŁÓW

Opis: WOŁÓW– miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim. Wołów to jedno z najstarszych miast śląskich, pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1157 roku. Władysław II Wygnaniec nakazał tu budowę zamku drewnianego (na palach).W mieście przetrwało wiele zabytków. Warto zwiedzić gotycki kościół z XIV-XV wieku pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Świątynia posiada barokowy wystrój wnętrza oraz renesansowe i barokowe epitafia mieszczan wołoskich. Od 1998 parafia rzymskokatolicka. W kościele znajdują się unikatowe organy Adama Horatio Caspariniego z 1716. Ze względu na szczególne walory brzmieniowe tego barokowego instrumentu od 2001 roku odbywają się tam Międzynarodowe Festiwale Muzyki Organowej. W Wołowie przetrwał wielokrotnie przebudowywany zamek piastowski. Ostatnia przebudowa miała miejsce latach 20-tych XX wieku. Na pierwszym piętrze zamku warto zwrócić uwagę na kamienny gotycki portal. Przed zamkiem stoi piękna kolumna maryjna wzniesiona w 1733 roku. Usytuowany w centrum miasta pochodzący z II poł. XV wieku ratusz był wielokrotnie przebudowywany. Został on odbudowany po zniszczeniach w 1945 roku. Na jednej ze ścian ratusza można oglądać średniowieczne kamienne znaki cechowe. W pobliżu znajduje się zrekonstruowany budynek wagi. Innym ciekawym zabytkiem Wołowa jest barokowy kościół pod wezwaniem. św. Karola Boromeusza zbudowany w latach 1712-1724, obok budynek poklasztorny. Spacerując wzdłuż resztki średniowiecznych murów obronnych warto zwrócić uwagę na współczesny pomnik stylizowanych "wołowskich wołów". W latach 1891-1893 wybudowano w Wołowie więzienie. W tym otoczonym ponurą sławą obiekcie Niemcy przetrzymywali i mordowali jeńców z powstania warszawskiego 1944 roku. Od stycznia 1945 do 1949 roku NKWD więziło tam i likwidowało byłych Własowców. W latach 50 – tych władze PRL przetrzymywały w nim więźniów politycznych. Na północny zachód od miasta położony jest rozległy Park Krajobrazowy Doliny Jezierzycy, do której wpływa rzeczka Juszka oddzielająca Wołów od Krzywego Wołowa. W Dolinie Jezierzycy znajduje się godny polecenia ścisły rezerwat przyrody Uroczysko Wrzosy. Planując wędrówkę przez Dolny Śląsk warto wstąpić do Wołowa. Opracowanie i fotografia Włodzimierz Majdewicz Włodzinierz Majdewicz

Zamek Bolczów

Opis: Ruiny zamku położone są w Rudawach Janowickich, na wysokości 561 m n.p.m. i prowadzi do niego ze stacji kolejowej w Janowicach Wielkich szlak pieszy koloru zielonego. Wybudowany został w drugiej połowie XIV wieku przez rycerza Bolica dla ochrony kopalni ołowiu i miedzi w Janowicach i Miedziance. Bolic zarządzał zamkiem jeszcze za czasów księżnej Agnieszki, wdowy po księciu świdnicko-jaworskim Bolku II. Po śmierci księżnej Agnieszki księstwo przeszło pod panowanie czeskie. W XVI wieku zamek miał wielu właścicieli. Podczas wojny trzydziestoletniej był schronieniem dla okolicznej ludności, w czasie potopu szwedzkiego zdobyty przez najeźdźcę i zniszczony. Od tego czasu popadał w riunę. W połowie XIX wieku rozwijał się ruch turystyczny i na terenie ruin przeprowadzono prace porządkowe i zabezpieczające. Z zachowanych do dziś ruin można odtworzyć okresy tworzenia zamku. Warownia należy do najoryginalniejszych i jest przykładem maksymalnego wykorzystania ukształtowania terenu dla celów obronnych. Naprawdę warto zobaczyć romantyczny Zamek Bolczów podczas wędrówek po malowniczych Rudawach Janowickich. Opracowała Monika Pszczółkowska, foto Zygmunt Pszczółkowski

Zapora w Leśnej

Opis: Zapora w Leśnej w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Zapora w Leśnej na Jeziorze Leśniańskim w Kotlinie Jeleniogórskiej zbudowana została w latach 1901-1904 w celu ochrony okolicznych miejscowości przed podwoziami, których powodem była wylewająca obficie każdego roku Kwisa. Na kamieniu węgielnym zapory wyryto sentencję ”Dolinom – dla ochrony, falom – dla przekory, wszystkim na pożytek” autorstwa księcia raciborskiego Wiktora Amadeusza. Projektantem zapory był Królewski Inspektor Budownictwa Wodnego dr inż. Curt Bachmann. Zapora ma wysokość 36 metrów. Korona tamy ma 130 metrów długości. Do jej budowy zużyto 150 000 worków cementu. 20 000 ton piasku i 70 000 metrów sześciennych kamienia. W pracach budowlanych uczestniczyło 450 budowniczych głównie Włochów i Austriaków. W pobliżu zapory latach 1905-1907 wybudowano elektrownię wodną. Przetrwały tam w doskonałym stanie oryginalne turbiny i generatory. Pięć z nich wyprodukowano w latach 1907-08. Mogą one wyprodukować 2,7 megawata mocy. Ta ilość energii wystarczała na potrzeby Leśnej z istniejącymi wówczas zakładami przemysłowymi oraz dla okolicznych osad i wsi. Specjaliści podkreślają niezawodność tych urządzeń wymagających jedynie konserwacji i drobnych napraw. Zapora w Leśnej jest jedną z najstarszych w Polsce budowli hydrologicznych zbudowana ponad 100 lat temu nadal pełni z powodzeniem funkcję przeciwpowodziową i energetyczną. Obiekt ten jest jednocześnie cennym zabytkiem techniki. Uwagę zwraca architektura zapory i elektrowni. W wystroju elewacji budynków i w elementach dekoracji wnętrz zachowały się przykłady interesującej secesyjnej ornamentyki. Zabytkową zaporę i elektrownię wodną w Leśnej zwiedzają grupy zainteresowanych starą techniką turystów z całego świata. To miejsce warto zwiedzić, obejrzenie wnętrza elektrowni jest możliwe po uprzednim uzyskaniu zgody spółki Jeleniogórskie Elektrownie Wodne. Dla osób mniej zainteresowanych zabytkami techniki wiele wrażeń estetycznych zapewnia malownicze położenie zapory. Opracowanie i fotografia Włodzimierz Majdewicz